Een gezonde leefomgeving gaat over meer dan stenen stapelen. Mensen wonen ergens gelukkig als er ruimte is voor sociale interactie, gezondheid en zingeving. Alex Sievers, oprichter van de Blue Zone Festival Foundation en Rob Gerritsjans, regiodirecteur Oost bij Blink, bespreken hoe je de zachte kant van zo’n buurt samen kunt vormgeven.
We zijn in Oldenzaal, in de wijk Stakenbeek, waar Blink diverse woningen en appartementen heeft ontwikkeld. De ligging – met de binnenstad dichtbij, het station voor de deur en uitzicht op het buitengebied – spreekt veel mensen aan. Rob: “De diversiteit aan woningen trekt allerlei bewoners, van jong tot oud. Dat zorgt voor levendigheid. We denken na over wie we willen aantrekken én hoe we kunnen bijdragen aan zingeving. In het ontwerp kunnen we hier al op sturen.”
Gezond (samen)leven
Volgens Alex draait een gezonde leefomgeving vooral om sociale interactie, beweging en gezonde voeding. “Creëer woonvormen die ontmoeting stimuleren. Geen anonimiteit, maar juist plekken waar mensen elkaar vanzelfsprekend tegenkomen. Denk aan moestuinen, fruitbomen in de openbare ruimte of eetbare erfafscheidingen. Neem toekomstige bewoners vanaf het begin mee in het gedachtegoed van gezond leven – dan gaat het leven.”
Leven voorbij de voordeur
Een auto hoeft niet per se voor de deur te staan. “Parkeer je iets verderop, dan ontstaat er ruimte voor groen en komen mensen in beweging”, zegt Alex. “Als mensen zich anders gaan gedragen, beter met buurtbewoners omgaan en gezonder gaan leven, dan maak je als ontwikkelaar impact. Die zachte kant – gastvrijheid en zingeving – is lastig fysiek te vangen. Maar als je inzet op eigenaarschap en medeverantwoordelijkheid, zet je al een grote stap. Een diverse mix van bewoners die iets met elkaar willen, is zo’n voorbeeld. Dat vraagt om inlevingsvermogen in de doelgroep. Er is namelijk meer uit het leven te halen dan het leven achter een voordeur.”
Alex Sievers (l) en Rob Gerritsjans (r)
“Er is meer uit het leven te halen dan het leven achter een voordeur.
Een buurt die je samen maakt
“Samen met buurt en toekomstige bewoners kun je aan het begin van een ontwikkeling al een beweging in gang zetten,” zegt Rob. Volgens Alex draait het daarbij om bewustzijn. “Als mensen zich realiseren hoe prettig een groene omgeving is, kiezen ze daar eerder voor dan voor een betegelde tuin. Daar kun je echt verschil maken als ontwikkelaar. Bied een boom aan bij de woning, geef een aantal opties en laat bewoners kiezen. Zo gaan ze hun omgeving anders beleven.”
Om een bruisende buurt te krijgen is participatie cruciaal. “Laat mensen meedenken over de plek die ze straks bewonen. Wat is er al in de wijk en wat mist er nog? Wat kunnen zij toevoegen?” Rob vertelt dat er met alle betrokkenen vroeg in het ontwikkelproces een blauwdruk wordt gemaakt voor de buurt. “Alle partijen committeren zich daaraan, zodat de uitgangspunten overeind blijven.”
Het alledaagse, dat snappen mensen beter
Architectuur, stedenbouwkundige inpassingen en klimaatadaptieve oplossingen zijn belangrijk, maar vaak complex. Alex: “Richt je ook op het alledaagse. Dat begrijpen mensen meteen. Waar staat de vuilcontainer? Waar brandt het licht? Wat is mijn looproute? Als je het gewone begrijpelijk maakt, gaat het voor je werken.”
Een simpel voorbeeld voor het creëren van een excuus ontmoeting: het ontwerp van een stoep. “Maak die aan één kant van de straat en net wat smaller,” stelt Alex. “Dan moet je een stap opzijzetten als je iemand tegenkomt. Zo ontstaat automatisch interactie. Je zegt ‘hallo’ en wie weet volgt er een gesprek. Mensen die elkaar kennen, hebben meer begrip voor elkaar. Zulke elementen kun je gewoon in een stedenbouwkundig ontwerp opnemen.”
Aanjagers van leefkwaliteit
De bewustwording dat de gezonde leefomgeving bij de start van een ontwikkeling begint, is groot. Rob: “We hebben met elkaar invloed op de kwaliteit van buurten. Mensen die zich prettig voelen in hun buurt, nemen dat mee naar hun werk, familie en vrienden. Het trekt ook mensen van buiten aan, die graag een ommetje door de buurt maken. De zachte kant – sociale interactie, gastvrijheid, gezonde leefstijl en toegankelijkheid – speelt daarbij een grote rol.”
Met Blink zijn we bezig om het Sociaal Programmaa van Mogelijkheden objectief meetbaar te maken. Ook Alex pleit hiervoor. “Zoek de knoppen waar je aan kunt draaien om iets voor bewoners te creëren waar ze écht iets aan hebben. Hang er scores aan en mensen zien direct wat de consequenties zijn. Vanuit onze stichting ontwikkelen we daarom de Blue Zone Festival Score. Vanuit de ruimtelijke context kun je mensen echt meer helpen dan we wellicht denken. Door hoog in te zetten op de zachte kant van de buurt, snappen mensen beter wat ze er kunnen doen.”
